nazwy miasta Stargard


stargard_old_rysNa przestrzeni prawie dziewięciuset lat nazwa miasta zmieniała się wielokrotnie. Nazwa Stargard ma niewątpliwie pochodzenie słowiańskie i stanowi charakterystyczną dla języka pomorskiego postać nazwy „stary gród”, występującej w różnych formach na całej Słowiańszczyźnie. Część gard jest bardzo stara – nie doszło tu do metatezy (przestawki) i pozostała niezmieniona, w pozostałych językach słowiańskich zaszła metateza i dlatego po polsku jest gród, po czesku hrad, po rosyjsku город (translit. gorod). Nazwa jest zrostem przymiotnika stary i apelatywu grod (pol. gród).

Inne wytłumaczenie nazwy miasta prezentuje Stampa. Uważa on, że Stargard pochodzi od duńskiej zbitki starn (gwiazda) i gate (brama) tłumaczonej jako Gwiezdna Brama. Jego tezę mogą popierać średniowieczne monety i pieczęcie Stargardu. Trzynastowieczne brakteaty na awersie zdobione były jednowieżową bramą z trzema sześcioramiennymi gwiazdami, na późniejszych monetach znajdowała się trzywieżowa brama z sześcioramienną gwiazdą w przepuście. Pierwsza zachowana do dziś pieczęć Stargardu, pochodząca z XIV wieku, także przedstawia motyw znany ze wcześniejszych brakteatów.

Po raz pierwszy wzmianka o nazwie miasta pojawiła się w 1124, kiedy to kronikarz Ebbo, opisujący misję św. Ottona z Bambergu wspomniał jego pobyt w grodzie Zitarigroda. Kolejny zapis pochodzi z 1140, kiedy to castro Stargrod wymieniony był w bulli papieża Innocentego II, jako gród mający należeć od tej pory do biskupstwa w Wolinie.

W późniejszym czasie spotykamy wiele form podobnie brzmiących:
•    Stargard (1186)
•    Starogard (1188)
•    Starigart (1217)
•    Ztaregard (1220)
•    Staregarde (1234)
•    Staregrod (1238)
•    Stargrod
•    Stargardt (1618, na mapie Lubinusa)
•    Przed 1945 niemiecka nazwa brzmiała Stargard in Pommern (Stargard na Pomorzu) lub Stargard an der Ihna (Stargard nad Iną).
•    Pierwszą powojenną nazwą miasta był Starogród, a następnie Starogard nad Iną. W 1950 przyjęta została nazwa miasta Stargard Szczeciński.
•    W 1999 Towarzystwo Przyjaciół Stargardu (TPS) rozpoczęło kampanię mającą na celu usunięcie z nazwy miasta przymiotnika szczeciński, wskazując m.in., że ułatwi to cudzoziemcom wymowę oraz podniesie lokalną tożsamość mieszkańców.
•    28 grudnia 2010 roku na posiedzeniu TPS odbyło się głosowanie nad przyjęciem projektu uchwały o zmianie nazwy miasta na Stargard.
•    Od 15 styczni do 15 marca 2011 odbyły się konsultacje z mieszkańcami w formie ogólno dostępnej ankiety. W ankiecie wzięło udział 11,780 osób, 58% było za zmianą nazwy miasta, 41% przeciw, 1% wstrzymał się od głosu.
•    29 marca 2011 Rada Miasta złożyła wniosek do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, za pośrednictwem Wojewody Zachodniopomorskiego, o zmianę urzędowej nazwy miasta Stargard Szczeciński na Stargard oraz gminy miejskiej Stargard Szczeciński. Wniosek ten Wojewoda zaopiniował pozytywnie i przekazał do Ministerstwa, gdzie zaopiniowany został pozytywnie przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych na posiedzeniu w dniach 16-17 maja 2011. Jednak ze względu na brak niektórych niezbędnych wniosków (m.in. wniosku Rady Powiatu Stargardzkiego o zmianę nazwy siedziby władz ze Stargardu Szczecińskiego na Stargard, wniosku Rady Gminy Stargard Szczeciński (gmina wiejska) o zmianę nazwy siedziby władz ze Stargardu Szczecińskiego na Stargard) zmiana nazwy miasta nie może zostać ujęta w projekcie rozporządzenia Ministra SWiA.
•    Stargard (2016) Od 1 stycznia powraca nazwa miasta – Stargard (już bez końcówki Szczeciński).